ისტორია – ძველი შუამდინარეთი

შუმერი

• სახელმწიფოს წარმოქმნა:

ძვ.წ IV საუკუნეში მესოპოტამიის ტერიტორიაზე წარმოიშვა. ერთიანი სახელმწიფო არ ჰქონიათ,ყველა ქალაქი დამოუკიდებლად არსებობდა.შუმერები მიწათმოქმედებას მისდევდნენ. საკულტო კოშკი-ზიკური. 

მათ გამოიგონეს: ბორბალი,ეტლი,სამეთუნეო ჩარხი და გუთანი. დამწერლობა-ლუსმული,მასალა-თიხა. ძვ.წ XXVII საუკუნე- ურუქის მეფე გილგამეში(გმირი) .

• საშინაო და საგარეო პოლიტიკა :

აქადი: ჩრდ.შუამდინარეთშ სემიტური მოდგმის ტომები .ძვ.წ XXIV ს.ში აქადის მეფემ სარგონმა მოახერხა შუმერული ქალაქ-სახელმწიფოს დაპყრობა

ძვ.წ XXI ს-ში ელამელებმა და ამორეველებმა გაანადგურეს აქადი.

ბაბილონი

• სახელმწიფოს წარმოქმნა: 

მდინარე ევფრატზე მდებარეობდა,ბაბილონელები თავიანთ ქალაქს ,,ღმერთების კარიბჭეს“ უწოდებენ.ბაბილონი მესოპოტამიის სავაჭრო,რელიგიური და სამეცნიერო ცენტრი იყო.

• საშინაო და საგარეო პოლიტიკა :

ძვ.წ XVII ს-ში ხამურაბიმ ქვეყნიდან ელამელები განდევნა.მან შექმნა 282 მუხლისგან შემდგარი კანონთა კრებული,რომელიც პირველი იყო მსოფლიოში,მისი სიკვდილის შემდეგ ბაბილონი დასუსტდა.

ძვ.წ X ს-ში ასურეთმა დალაშქრა ბაბილონი.

ძვ.წ VII ს-ში ისევ გაძლიერდა ნაბუქოდონოსორის ( ძვ.წ 604-562 წწ.) მეფობის დროს

ძვ.წ VI ს-ის შუა ხანებში ბაბილონი სპარსეთის აქემენიანთა მეფემ კისროსმა დაიპყრო.

ასურეთი

• სახელმწიფოს წარმოქმნა: 

ძვ.წ XVI ს-ში ტიგროსის ტერიოტორიაზე სემიტური სახელმწიფოასურეთი ჩამოყალიბდა.ასურელები იმავე ღმერთს სცემდნენ თაყვანს,რომლებსაც ბაბილონელები.ღვთაებათა პანთეონის სათავეში ასური იდგა .დედაქალაქი და ქალაქიც  ასური. 

• საშინაო და საგარეო პოლიტიკა :

ძვ.წ XVI-XII ს.ს-ში გაძლიერდა.

ასურეთის ტერიტორია განსაკუთებით გაიზარდა მეფე ტიგლათფილასარ I-ის( ძვ.წ 1115-1077 წწ.) დროს.მან დალაშქრა ნაირის ქვეყნები და ბაბილონი. 

საფრთხეს უქმნიდნენ დას.შემოჭრილი არამეული ტომები,ჩრდილ. კი-ურარტუს სამეფო.

ძვ.წ IX-VII ახალასურული ხანა.სახელმწიფოს განსალუთებული სიძლიერე. დედაქალაქი ნინევია. 

ძვ.წ 671-650 წწ-ში ასურეთის სახელმწიოს გავლენის ქვეშ ეგვიპტეც კი მოექცა.

ასურელები რკინას ამუშვებდნენ.პირველად მათ დაიწყეს ცხენოსანი მეომრების გამოყენება.

ტიგლათფილასარ Ш-მ (ძვ.წ 745-727 წწ) სხვადასხვა რეფორმა გაატარა და დაპყრობილი ქვეყნების მიმართ პოლიტიკაც შეცვალა.

სამხედრო რეფორმა – არმიის ძირითადი ბირთვი  ,,სამეფო გვარდია“ 

სარგონ II -მ (ძვ.წ 722-705წწ) ურარტუ და ბაბილონი დალაშქრა.

ძვ.წ 605 წელს ასურეთი მიდიელებმა და ბაბილონელებმა გაანადგურეს .

ასურბანიფალი (ძვ.წ 668-633 წწ) მისი ბიბლიოთეკა ნინევიაში უდიდესად ითვლებოდა. 

ხეთები

• სახელმწიფოს წარმოქმნა:

ძვ.წ 1650 წელს, ანუ XVII ს-ში ჩამოყალიბდა. ძვ.წ II ათასწლეულში ხეთებმა რკინის გამოდნობა ისწავლეს. ცხენებშებმული ეტლი,საბრძოლო ეტლი მათი გამოგონილია. 

ხეთების სამეფოს ,, ათასი ღვთაების ქვეყანას“ უწოდებენ.მთავარი ღვთაება მზის ქალღმერთი » არიანა  ითვლებოდა. 

ძვ.წ 1650-1500წწ » ძველი სამეფო

ძვ.წ 1500-1450წწ » შუა  სამეფო

ძვ.წ 1450-1200 წწ » ახალი სამეფო

დედაქალაქი იყო » ხათუსა 

• საშინაო და საგარეო პოლიტიკა :

ძვ.წ XVI ს-ში დალაშქრეს ბაბილონი. განსაკუთებით გაძლიერდა ახალი სამეფოს ხანაში( 1450-1200) 

ძვ.წ 1274  ქადეშის ბრძოლა »  ხეთები VS ეგვიპტე (მეფე რამზეს II ).

ძვ.წ XII ს-ში ასურებმა გაანადგურეს ხეთები .

ურარტუ

• სახელმწიფოს წარმოქმნა :

ვანისა და ურმიის ტბების მიდამოებში მდებარეობდა.

ძვ.წ IX ს-იდან ძვ.წ VI ს-მდე იარსება.

დედაქალაქი  ტუშფა.

• საშინაო და საგარეო პოლიტიკა :

ძვ.წ VIIIს  ურარტუს ძლიერების ხანა .მეფეები: მენუა(ძვ.წ 819-786); არგიშთი (ძვ.წ 786-764

ძვ.წ VIII ს-ის ბოლოს – სკვითებმა და კიმირიელებმა დაიპყრეს. ძვ.წ 590 წელს მიდიელებმა გაანადგურეს. 

ფინიკია

ქანააანი : სირია,პალესტინა და ფინიკია 

• სახელმწიფოს წარმოქმნა :

ძვ.წ IX ს-ში ტვიროსის მცხოვრებლებმა დაარესეს ქალაქი კართაგენი.

• საშინაო და საგარეო პოლიტიკა :

ძვ.წ IX-VII სს-ში ფინიკია დაექვემდებარა ასურეთს.

ძვ.წ  VI ს-ში სპარსეთის მეფემ კიროსმა დაიპყრო.

ფინიკიელების სახელთან არის დაკავშირებული ანბნის შექმნა.

გემთმშენებლობის და საზღვაო ვაჭრობის განვითარება. 

 კოლონიზაციის პროცესი ძირითადი ფუნქცია ფინიკიელების საჭირო მასალითა და ნაწარმით უზრუნველყოფა იყო .