ფიზიკა

ფიზიკა – კინემატიკა. შესავალი

მყარი სხეულის მობრუნების კუთხე ბრუნვითი მოძრაობისას, გადატანითი მოძრაობისგან განსხვავებით, სხეულის სხვადასხვა წერტილების სიჩქარეები არ არის ერთნაირი. ამიტომ მბრუნავი სხეულის რაღაც წერტილის  სიჩქარე ვერ ჩაითვლება მთელი სხე ულის მახასიათებლად. ვთქვათ წერტილი О არის  სხეულის ბრუნვის ცენტრი, ხოლო ОО’ არის ბრუნვის უძრავი (ან მყისიერი) ღერძი. ნებისმიერი М წერტილის მდებარეობა მოიცემა О ცენტრიდან გავლებული  რადიუს-ვექტორის მეშვეობით. ნახაზიდან ჩანს, რომ: , სადაც  არის რადიუს-ვექტორი,…

ნიუტონის პირველი კანონი ნიუტონის პირველი კანონი ამბობს: ყოველი სხეული ინარჩუნებს უძრაობის ან თანაბარი წრფივი მოძრაობის მდგომარეობას მანამ, სანამ სხვა სხეულებისგან ზემოქმედება არ აიძულებს შეიცვალოს ეს მდგომარეობა. ნიუტონის პირველი კანონი აჩვენებს, რომ უძრაობის ან თანაბარი წრფივი მოძრაობის მდგომარეობა არ მოითხოვს გარედან ზემოქმედებას. ამაში ვლინდება სხეულების განსაკუთრებული დინამიური თვისება, ინერტულობა. შესაბამისად ნიუტონის პირველ კანონს უწოდებენ ინერციის კანონს, ხოლო სხეულების…

მექანიკური სისტემის ენერგია ჩვენ გავეცანით სხეულის იმპულსის მცნებას, რომელიც სხეულის გადატანითი მოძრაობის საზომს წარმოადგენს. თუმცა სხეულის ეს დინამიკური მახასიათებელი ვერ იქნება მოძრაობის ყველა ფორმის უნივერსალური საზომი. განვიხილოთ სხეულის წრფივი თანაბარი მოძრაობა ხახუნის პირობებში.  ამ შემთხვევაში ხახუნის   ძალა გაწონასწორებულია სხეულზე მოდებული   ძალით, ამასთან. ხახუნს, როგორც ცნობილია, თან ახლავს სხეულის გათბობა, რაც…

ბრუნვითი მოძრაობის თავისებურებანი განვიხილოთ მოძრაობა მყარი სხზეულისა, რომელსაც აქვს O1O2 ბრუნვის ღერძი. ამ სხეულზე А წერტილში მოდებულია ნებისმიერად მიმართული  ძალა, რომელიც შეიძლება დავყოთ ვერტიკალურ და ჰორიზონტალურ მდგენელებად. ვერტიკალურმა მდგენელმა შეიძლება გამოიწვიოს სხეულის გადაადგილება ბრუნვის ღერძის მიმართულებით ამიტომ ბრუნვითი მოძრაობის განხილვისას ის შეიძლება გამოვრიცხოთ. ჰორიზონტული მდგენელი , თუ ის არ გადაიკვეთება O1O2 ღერძთან იწვევს სხეულის ბრუნვას. ამ ძალის მოქმედება დამოკიდებულია მის რიცხვით მნიშვნელობაზე და ბრუნვის ღერძიდან მისი მოქმედების წრფის დაშორებაზე.…

ლორენცის გარდაქმნები ეინშტეინის ფარდობითობის თეორიის პოსტულატებიდან გამომდინარე შეიძლება მოინახოს კანონები, რომლებიც ერთმანეთს აკავშირებს ერთმანეთისადმი წრფივად და თანაბრად მოძრავი ორი ათვლის სისტემის სივრცულ კოორდინატებსა და დროს.  ვთქვათ х, у, z, t და  х’, у’, z’ და t’, არის კოორდინატები და დრო K და K’ ათვლის ინერციულ სისტემებში, ხოლო  v არის მათი ფარდობითი მოძრაობის სიჩქარე. ამასთან…

ძირითადი ცნებები და განმარტებები პერიოდული რხევა ეწოდება პროცესს, რომლის დროსაც სისტემა (მაგალითად, მექანიკური) ბრუნდება ერთდაიგივე მდგომარეობაში გარკვეული დროის შუალედის შემდეგ. დროის ამ შუალედს ეწოდება რხევის პერიოდი. დამაბრუნებელი ძალა – ძალა, რომლის მოქმედებითაც მიმდინარეობს რხევის პროცესი. ეს ძალა ცდილობს სხეული ან მატერიალური წერტილი, რომელიც გადახრილია წონასწორობის მდგომარეობიდან, დააბრუნოს საწყის მდგომარეობაში. მერხევ სხეულზე ზემოქმედების ხასიათის…

ტალღების გავრცელება დრეკად გარემოში თუ დრეკადი (მყარი, თხევადი ან აირადი) გარემოს რაიმე ადგილას აღვძრავთ მისი ნაწილაკების რხევებს, მაშინ ნაწილაკებს შორის ურთიერთქმედების შედეგად ეს რხევები დაიწყებს გავრცელებას გარემოში რაღაც v სიჩქარით. რხევების გავრცელების პროცესს ეწოდება ტალღა. ტალღას გარემოში გავრცელებისას ნაწილაკები არ გადააქვს. ნაწილაკები მხოლოდ ირხევიან საკუთარი წონასწორული მდგომარეობის მიდამოში. ნაწილაკების რხევის მიმართულების ტალღის გავრცელების…

ნივთიერი წერტილის წონასწორობის პირობები და სახეები. მყარი სხეულის წონასწორობის პირობები მოამზადა: ელენე ფილიშვილმა ხშირად ბუნებაში ვხვდებით ისეთ შემთხვევებს, როდესაც ურთიერთქმედების არსებობის მიუხედავად ნივთიერი წერტილი ან სხეული უძრავი რჩება.  ნივთიერი წერტილი წონასწორობაშია, თუ იგი, მოყვანილი უძრავ მდგომარეობაში, უძრავი რჩება შემდეგშიც. ის პირობა, რომ ნივთიერი წერტილი უნდა იყოს უძრავ მდგომარეობაში ადვილი შესასრულებელია,…

სხეულის თერმოდინამიკური მდგომარეობა სხეულის (მაგ. აირის) თერმოდინამიკური მდგომარეობა ხასიათდება მისი მასით m, მოლური მასით μ, წნევით P, მოცულობით V, ტემპერატურით T (შეიძლება სხვა სიდიდეებითაც, მაგალითად ისეთებით, რომლებიც განსაზღვრავენ მის ქიმიურ შემადგენლობას). ყველა ამ სიდიდეს სხეულის თერმოდინამიკური პარამეტრები ეწოდება. თუმცა, როგორც შემდგომ გამოჩნდება, ისეთ პარამეტრებს, როგორებიცაა P,V,T, აქვთ აზრი მხოლოდ მაშინ, როცა სხეული თუნდაც მიახლოებულად იმყოფება ე.წ. თერმოდინამიკურ წონასწორობაში (თდწ). ასე ეწოდება…